forum speccy.pl

Komputery z Z80 => CP/M - kompatybilne => Wątek zaczęty przez: paroos w 2021.07.26, 22:25:17

Tytuł: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.26, 22:25:17
Chciałem dorzucić kolejny kamyczek do rozwijającego się działu i być może choć niektórych zaskoczyć.
Bo może nie wszyscy zdają sobie sprawę, że na Commodore C64 była możliwość uruchomienia systemu CP/M w wersji 2.2
I to znacznie prostsza niż np. w Atari (i wielu innych).
Dla C64 powstał do tego celu dedykowany osprzęt w postaci kartridża z procesorem Z80 :)

Materiałów na ten temat obecnie nie ma zbyt wiele.
W działaniu można go zobaczyć np. tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=8EpE6NR3RgM
A tu coś do poczytania: https://www.pagetable.com/?p=1312

Nie zachowały się żadne oficjalne schematy, ale Ruud Baltissen zadał sobie trud odtworzenia go oraz opisania.
Trochę o tym można znaleźć tu: http://www.baltissen.org/newhtm/c64_cpm.htm

Mam u siebie płytki na podstawie tego schematu, jedną z pozycji na mojej chciałbym-liście jest doprowadzenie go do działania :)

PS. Ktoś miał jakąkolwiek styczność z takim środowiskiem do CP/M in real life?
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.07.26, 22:56:09
Z tego co czytam, to opinie użytkowników raczej nie są zbyt pochlebne ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.26, 23:15:49
95% internetu się z takich składa :D

Jeśli się kiedyś dowiem, jaka jest prawda, to nie omieszkam skomentować :)

W tym przypadku C64 nie jest tylko terminalem, Z80 współdzieli wszystkie zasoby.
Tak więc po wyłączeniu 6510 i aktywacji cpu w kartridżu komoda staje się komputerem opartym na Z80.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.07.26, 23:36:29
Tak więc po wyłączeniu 6510 i aktywacji cpu w kartridżu komoda staje się komputerem opartym na Z80.

Z brakiem obsługi dyskietek MFM i 40 kolumnami, jak rozumiem ;)
I na dodatek działa to tylko na starszych C64.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.27, 01:02:20
Brak obsługi MFM to ułomność stacji 1541, więc należało by spróbować użyć stacji 1571 / 1581 żeby to obejść :)

A co do 80 kolumn, to sprzętowe rozwiązanie nie wchodzi w grę, ale programowe jak najbardziej:
https://retrotinkerer.wordpress.com/2019/07/07/tinkering-with-c64-cp-m/

:D


Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 03:37:21
Adaptacja Commodore 64 do CP/M to wyglada tak, ze niby wepniesz cartridge i juz dziala.
To sie odnosi do prawdy tak samo, jak gdybys powiedzial, ze do lodzi podwodnej wystarczy dolozyc skrzydla i bedzie samolot.

Wielu probowalo i wszyscy stiwerdzili ze Cartridge CP/M do Commodore jest rozwiazaniem problemu  ktorego nie ma, bo maszyny obslugujace CP/M istnieja i doskonale sobie z tym radza.  Jak wiemy za kazdym razaem gdy ktos od nowa projektuje kolo, to kolo robi sie coraz mniej okragle, w przypadku CP/M do C64 to nawewt nie wyglada jak kolo.

Aczkolwiek nie chce zniechecac - odkrywaj :)

Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.27, 09:54:18
Na spokojnie.
Jest to jakieś wyzwanie, jak znajdę kiedyś trochę więcej czasu to sprawdzę.
Może wtedy ja też zasłużę na złoty szpadel :)

Wyczuwam tu jakiś utajony afront do sprzętów z C= w logo ;)

PS. A kojarzycie "projekt" uruchomienia gry DOOM na żarówce z IKEI? ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 11:19:07
Wyczuwam tu jakiś utajony afront do sprzętów z C= w logo ;)

Absolutnie, wrecz przeciwnie, jesli bardzo chcesz, to zachecam i wrecz czekalem, az napomkniesz, ze C128 ma wbudowany support dla CP/M i Z80 na pokladzie, nie mowiac juz o mozliwosci podpiecia dwoch monitoriow, gdzie jeden jest dedykowany do CP/M i wyswietla 80 kolumn.

Wolalem, zebys sam to odkryl ale coz...
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.27, 11:52:08
Aaaa no C128, przykładowo z opcją CP/M 3.0 (Plus) to zupełnie inna historia, nadaje się na osobny wątek :)

A dalej w temacie C64, ale odnosząc się do powyższego, ciekawostka:

https://www.youtube.com/watch?v=XFsHDW1WnaE

Karta CP/M + hardwarowe 80 kolumn + osobny monitor w C64 ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 12:11:28
Hehe,

Przytocze tutaj opis spod filmiku, do ktorego link wrzuciles:

"Succesfully runnning modified Word Pak RS on a C64C using slot xpander 3 and CP/M cartridge. The boot and bios of the CP/M disj was modified to support this card." ze specjalnym naciskiem na "bios of the CP/M disj was modified".

Czy planujesz jeszcze raz napisac CP/M od nowa na C64 ?
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.27, 12:14:07
Do planowania jeszcze daleko. Póki co wrzucam różne ciekawostki ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: steev w 2021.07.27, 13:26:24
Czy planujesz jeszcze raz napisac CP/M od nowa na C64 ?
BIOS.
CP/M (w sensie : BDOS) jest wszędzie taki sam - i na tym m.in. polega(ła) jego siła.
A akurat napisanie BIOSu nie jest jakoś maksymalnie skomplikowane, można wziąć na wzór ten z FDD3000 :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.07.27, 13:45:14
W załączniku polski akcent, schemat tego cacka odrysowany dawno temu z natury przez Jerzego Sobolę.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: rzookol w 2021.07.27, 13:54:50
Mam ten kartridż (oryginalny), ale nie miałem czasu tego jeszcze odpalić.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 14:02:34
Cytuj
BIOS. CP/M (w sensie : BDOS) jest wszędzie taki sam

Tak ale pomyslalem, ze moze by juz pominac tego Z80 i od razu przepisac calosc na 6502  :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.07.27, 14:08:25
W sensie że emulator (zamulator) programowy ?  ;D
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: tapy w 2021.07.27, 14:14:30
Technicznie jest to ciekawe rozwiązanie, tak na szybkie rzucenie okiem na schemat to procesor w C64 nie jest wyłączany, tylko dzieli się zasobami z tym co jest w cartridge. To, że jest wymagany dedykowany BIOS, to całkiem naturalna cecha CP/M, bardziej zastanawiający jest listing aplikacji CP/M zawarty w dołączonym filmie, dobrze tam widzę mnemoniki 6510?!
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: steev w 2021.07.27, 14:24:45
Cytuj
BIOS. CP/M (w sensie : BDOS) jest wszędzie taki sam
Tak ale pomyslalem, ze moze by juz pominac tego Z80 i od razu przepisac calosc na 6502  :)
A w następnej kolejności ROM Spectruma!
Hm, ale gdyby tak jakiś mądry skrypt tłumaczący mnemoniki Z80/8080 na thumb/2, to można by mieć CP/STM32...
(Widzisz co narobiłeś? ;))
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 15:04:43
Widzisz co narobiłeś? ;)

No zaROMBiscie. To teraz tyko wezmy i zrobcie :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: Waldow w 2021.07.27, 15:08:41
Cytuj
Tak ale pomyslalem, ze moze by juz pominac tego Z80 i od razu przepisac calosc na 6502  :)

DOS/65

http://www.z80.eu/dos65.html (http://www.z80.eu/dos65.html)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 15:11:48
DOS/65

No Prawie, ale dobry poczatek :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: matofesi w 2021.07.27, 15:36:55
Hmmm... I może jeszcze sportować QEmu, żeby kod Z80 chodził na 6510? ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.07.27, 16:01:02
Nie, no to juz by bylo przegiecie :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: steev w 2021.07.27, 16:04:51
Przegięciem to by było WINE ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.07.27, 23:29:28
Tak przy okazji wracając na ziemię ;) to prawdopodobnie pozostanie problem b. powolnego odczytu ze stacji 1541 i jest też podobno kłopot ze stabilnością tego IF.
Do tego dochodzi jeszcze podobno problem kompatybilności z nowszymi wersjami układu graficznego VIC2 z jakimi to nie bardzo chce poprawnie działać.

W tzw międzyczasie znalazłem wpis jakoby była jakaś nowsza wersja tego IF publikowana w piśmie (chyba francuskim) c't i omawiana na niemieckim forum.

Cyt.
There is a 8 mhz cartridge as a heise c’t project with lots of improvements. 52 kb free ram, floppy speeder, rs232 etc
You can read about it on forum64.de . There is a project to recreate it and an early version runs.


Nie udało mi się tego na szybko odszukać, ale brzmi obiecująco...
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.28, 00:06:16
A dalej w temacie C64, ale odnosząc się do powyższego, ciekawostka:

https://www.youtube.com/watch?v=XFsHDW1WnaE

Karta CP/M + hardwarowe 80 kolumn + osobny monitor w C64 ;)
To ten sam gość, którego filmik podsyłałem wcześniej.
Chodzi o forum64.de

Wątek zaczął się tutaj i nawiązuje do numerów c't 12/87 i 1/88, gdzie opisują moduł module c64 8MHz CP/M.
https://www-forum64-de.translate.goog/index.php?thread/59354-c-t-cp-m-modul/&postID=889110&_x_tr_sl=de&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=ajax,sc,elem,se#post889110
Niestety odnośnik do starych roczników tam podany jest już nieaktywny :(

Nie ma tam zbyt dużo informacji, ale szybko wątek łączy się z tym (i tu jest już co czytać):
https://www.forum64.de/index.php?thread/59631-cp-m-für-c64/&pageNo=1

Sporo tego i w mało intuicyjnym dla mnie języku :)

Tu zdjęcia dwóch płytek: moduł 80 column i moduł Z80 8MHz:
https://www-forum64-de.translate.goog/index.php?thread/59631-cp-m-f%C3%BCr-c64/&postID=905902&_x_tr_sl=de&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=ajax,sc,elem#post905902

A tu np. gość publikuje schemat w Eagle, ponieważ jak pisze "Byłoby super, gdyby ludzie brali udział":
https://www-forum64-de.translate.goog/index.php?thread/59631-cp-m-f%C3%BCr-c64/&postID=1061962&_x_tr_sl=de&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=ajax,sc,elem#post1061962

Tu jest chyba jakaś ostatnia wersja:
https://www-forum64-de.translate.goog/index.php?thread/59631-cp-m-f%C3%BCr-c64/&postID=1160401&_x_tr_sl=de&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=ajax,sc,elem#post1160401

A tutaj próbuje zredukować rozmiar pcb i zapakować wszystko oprócz Z80 do CPLD i chyba załącza źródła:
https://www.forum64.de/index.php?thread/59631-cp-m-f%C3%BCr-c64/&postID=1207913#post1207913

Na koniec chwali się, że "Replika płyty 8 MHz Z80 jest nieco szybsza niż C128 z 4 MHz Z80 pomimo stanów oczekiwania z powodu cykli VIC"

Ale wszystko urywa się w 2018, więc chyba po tym jak prototypy ruszyły gość stracił zainteresowanie.
Albo przerzucili się z tematem gdzie indziej, albo skończyli tą replikę i rozeszli się do domów.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.07.28, 00:30:32
Niestety odnośnik do starych roczników tam podany jest już nieaktywny :(

Ten odnośnik był do oferty sprzedaży płyty DVD-ROM ze skanami numerów tego pisma z lat 1983-1989.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: tapy w 2021.07.28, 00:50:25
Sądząc po dacie udostępnienia projektu na PCBWay, to raczej projekt jest nadal rozwijany Link1 (https://www.pcbway.com/project/shareproject/8MHz_Z80_Card_for_Commodore_C64.html) , Link2 (https://www.pcbway.com/project/shareproject/Z80_Card_for_Commodore_C64.html) .
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.28, 11:53:03
Zgadza się. Chyba inna osoba, ale wygląda na wykończenie tych samych prac.
I raczej HW już jest finalny, teraz tylko firmware, ale z tego co pisze od 3 miesięcy nie natrafił na żaden problem.
Czyli oprócz repliki oryginału, mamy też wersję 8MHz i to w cpld.

A wracjąc do tego:
Z brakiem obsługi dyskietek MFM i 40 kolumnami, jak rozumiem ;)

Mam tu takie rozwinięcie tego problemu:
The disks for CP/M are a custom format used only for the C64 and 1541. You aren’t able to use original CP/M discs, not even those from the Commodore 128.

I autor tego opisu na swojej stronie rozwiązuje go przy użyciu programu CTOOLS:
http://biosrhythm.com/?p=1220
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.07.28, 19:10:15
Okazuje się, że do C64 jednak było produkowane rozwiązanie sprzętowe dla 80 kolumn
I to nie jedno: https://www.c64-wiki.de/wiki/80_Zeichen
Podobno EX80+ miało najlepszy sterownik pod CP/M.

Najpopularniejsze było B.I.-80:
http://mikenaberezny.com/hardware/c64-128/bi-80-display-adapter/
Ale i tak rzadko spotykane.

Niestety rozwiązania praktycznie nie do kupienia.
Nie jest dostępny schemat żadnego z tych urządzeń.
A jest ich na tyle mało, że nikt nie pokusił się o skan laminatu ani próbę przerysowania :(
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: ZbyniuR w 2021.07.29, 01:23:10
The 8-bit Guy - już 4 lata temu zrobił film o dwóch przystawkach do C64 sprzed lat dające 80 kolumn.
https://www.youtube.com/watch?v=BJzOErvJwZs

Tak na marginesie to do małego Atari też jest coś takiego ale podłączane przez port Joya. :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.03, 18:01:10
Moduł CP/M wraz z przystawką 80 kolumn txt to ciekawy pomysł, ale zastanawiam się tylko czy będzie to poprawnie razem pracować nawet jeśli w jakiś sposób wetkniemy to do jednego portu w C64.  ???
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.08.03, 19:44:36
Na filmie wrzuconym wyżej widać, że ktoś już w ten sposób to uruchomił, ale modyfikując w tym celu "bios" karty (https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=6359.msg94316#msg94316).

Rozmawiałem też krótko z autorem tej nowej wersji, 8MHz cpld.
Jest przekonany, że te karty do 80 kolumn pracowały równolegle z cp/m, a ich producenci dostarczali "sterownik" do cp/m, który dodawał obsługę/wsparcie.

Tyle teorii :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.11, 17:56:28
Dzięki uprzejmości autora tego wątku jakiś czas temu otrzymałem PCB do tego projektu, jednak dopiero dzisiaj po powrocie z urlopu znalazłem czas by to zmontować.
Niestety brakuje mi jeszcze jednego układu 74LS12, więc uruchamianie będzie musiało troszkę poczekać  ::)

Znalazłem też pewną nieścisłość względem schematu J.Soboli z 2004 roku, wartość kondensatora C9 47pF w obwodzie CLK wydaje mi się bardziej prawdopodobna na jego rysunku, niż 100nF na nowszym projekcie R.Baltissena.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: KWF w 2021.08.11, 23:40:38
100nF w aktywnym pull-upie to trochę dużo.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.12, 17:19:00
Po drobnej walce uruchomiłem wreszcie ten interface z Z80 do C64  :D
Niestety nie zdobyłem jak na razie układu 74LS12, jednak z 74LS10 zamiast (ten sam pinout jednak wyjścia bramek bez OC) działa również poprawnie, nie wiem jak ze stabilnością ... ale działa. Bramka OC jest tam potrzebna prawdopodobnie tylko do "dociskania" sygnału DMA na szynie C64, innego uzasadnienia nie odnajduję.
Jednak podczas uruchamiania okazało się że lepiej działa z C9 = 100nF  :o
Z kondensatorem C9 o wartości 47pF Z80 pracował bardzo niestabilnie i nie chciał startować CP/M.
Testowałem to cudo na 2 modelach C64, w najstarszej wersji z brązowymi klawiszami nie było problemu, jednak w nowszym wydaniu C64C z nową płytą gł. na bazie ASIC/SuperPLA nie działa to już wcale.
Obraz dyskietki z CP/M ładowałem poprzez zamontowany image na SD2IEC.

Przepraszam za słabą jakość obrazka, ale tylko taki mały monitorek LCD miałem pod ręką do testów...

Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: KWF w 2021.08.12, 17:40:49
Fajnie, ze działa.

A co do aktywnego pull-upa, w tym interfejsie jest dość mały rezystor na bazie tranzystora. W przykładzie aplikacyjnym, który podałem, ma on wartość 6x większa.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.08.12, 20:14:03
Super że ruszyło bez większych problemów :)

O tym że z nowszymi płytami nie działa już słyszałem.
Ale widziałem też działające. Więc może była jakaś poprawka do układu, której jedyny istniejący schemat nie zawiera...
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.12, 20:18:33
W zasadzie to są dwa schematy, jeden kolegi J.Soboli z roku 2004 i drugi nieco bardziej uproszczony narysowany przez R.Baltissena.  ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.13, 11:59:19
W załączniku obraz dyskietki systemowej jaki sobie zmajstrowałem z dogranymi programami MBASIC.COM i SOFT80.COM do programowego wyświetlania 80 kolumn na ekranie c64.  :D

BTW. Czy ktoś zna jakiś emulator C64 pod Windows posiadający obsługę tego ustrojstwa z Z80 ?

Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: ZbyniuR w 2021.08.14, 12:21:07
Z takimi pytaniami to na forum dla Komodziarzy. Pewnie mają dział dla CPM.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: dely w 2021.08.14, 15:01:16
BTW. Czy ktoś zna jakiś emulator C64 pod Windows posiadający obsługę tego ustrojstwa z Z80 ?

VICE potrafi. Emulację kartridża CP/M włącza się w menu z kartridżami.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.17, 14:25:44
W internecie w kilku miejscach wyczytałem o małej stabilności tego urządzenia CP/M w C64 i że dość często się zawiesza... mam z tym związaną pewną teorię   ::)

Otóż wydaje mi się że jest pewien drobny błąd fabryczny w tym (oryginalnym) interface, polegający na tym że wyjście bramki Pin 6 w układzie scalonym U6 74LS12 typu Open Colector i nie ma podciągu rezystorem do VCC, moim zdaniem może to
czasem wpływać na niestabilność tego układu.
W projekcie klona tego urządzenia jaki wykonał R.Baltissen jest jeszcze ciekawiej, bo tam dodatkowo Pin 12 wraz z Pinem 6 układu U6 nie mają też stosownego podciągu a sterują wejściami zwykłych układów TTL LS. ;)
Jak wcześniej pisałem zastosowanie tam akurat bramki typu 74LS12 typu OC było moim zdaniem głównie spowodowane dostosowaniem się do magistrali C64 by sygnał DMA był poprawnie kluczowany tylko do masy bez powielania podciągu jaki jest już w samym komputerze na tej linii.

W IF jaki zbudowałem nie zauważyłem jakichś większych problemów ze stabilnością, działa mi to bezproblemowo po kilka(naście) godzin od wielu dni, jednak mam tam wstawiony jako układ U6 jego funkcjonalny odpowiednik 74LS10 czyli zwykły TTL bez otwartego kolektora.
Owszem, może dla sygnału DMA nie jest to zbyt optymalne, jednak dwie pozostałe jego bramki poprawnie sterują wejściami innych układów tego IF.

Nie jestem pewien czy dobrze myślę, może popełniam jakiś błąd logiczny, jednak z tego co wiem to nie powinno się wyjściem typu Open Collector bez stosownego podciągu do zasilania sterować wejść innych bramek TTL, bo można tym sposobem osiągnąć poziom zabroniony lub zmienić niekorzystnie własności dynamiczne w takim układzie.  ???
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.08.17, 15:00:23
Nie jestem pewien czy dobrze myślę, może popełniam jakiś błąd logiczny, jednak z tego co wiem to nie powinno się wyjściem typu Open Collector bez stosownego podciągu do zasilania sterować wejść innych bramek TTL.  ???

Ciekawa analiza, jednak - moim zdaniem - w tej sytuacji (czyli w przeciwieństwie do tego, co zaszło w Smoleńsku) pull-up jest całkowicie niepotrzebny. Spójrzmy na schemat bramki OC:

(https://www.allaboutcircuits.com/uploads/articles/npn-transistor-structure.jpg)

Dla uproszczenia załóżmy, że wejścia A i B są zwarte, czyli bramka NAND staje się negatorem.
Zatem jeśli wyjście jednej bramki podłączymy bez pull-upa do wejścia/wejść identycznej bramki, wszystko będzie działać, jak powinno:
• logiczna jedynka (zamknięty tranzystor Q3 bramki wcześniejszej) nie spowoduje otwarcia Q1 bramki kolejnej,
• otwarcie Q3 bramki poprzedniej spowoduje otwarcie Q1 bramki następnej.

Open Collector pokazuje swoje unikalne zalety w zasadzie w trzech sytuacjach:
• gdy wyjście ma sterować czymś prądożernym, np. diodą LED, małym przekaźnikiem, tranzystorem kluczującym przekaźnik/żarówkę/głośnik,
• gdy do jednego wyjścia OC podłączonych jest więcej, niż 10 wejść bramek TTL (maksimum 15, o ile mnie pamięć nie myli),
• gdy do wyjścia OC podłączona jest logika w nieco innym niż poziomy TTL standardzie napięć - wtedy rezystorem można dopasować poziom logicznej jedynki (logiczne zero pozostaje w standardzie TTL).

Oczywiście dodanie sensownego rezystora pull-up w Twoim układzie nie powinno zaszkodzić.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.17, 15:10:10
Jesteś pewien że dynamicznie będzie się to też zachowywało dokładnie tak samo i podciąg nie będzie miał tutaj żadnego znaczenia ?
Otóż z moich doświadczeń wynika coś zupełnie innego  :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.08.17, 15:20:14
Moim zdaniem dynamicznie powinno być lepiej bez rezystora (przełączanie stanów powinno być szybsze). Ale tyle mówi teoria (na dodatek moja, hehe).
A w praktyce może to być różnica wynikająca choćby z różnic parametrów układów od różnych producentów.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.17, 17:49:55
Dodatkowo zastanawia mnie to że wyjście OC na pinie 6 U6 steruje bezpośrednio pin CK układu 74LS74 a nie prostej bramki.
Czy sygnał CK w tym układzie ma podobnie zorganizowany obwód wejściowy co zwykła brakma w strukturze?
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.08.17, 17:57:53
To zmienia postać rzeczy. CK (CLK) to wejście wyzwalania zboczem, a nie stanem i przy OC bez pull-up może się zachowywać co najmniej dziwnie. Nie mogę znaleźć schematu wewnętrznego niestety.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: KWF w 2021.08.17, 18:27:13
Bardziej szczegółowego nie mam.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.08.17, 18:31:09
Dzięki, Klaud. To jest model teoretyczny, bardziej mi chodziło o rzeczywistą implementację. Niektóre modele zakładają obecność na wejściu zegarowym kondensatora o niewielkiej pojemności, co sugerowałoby, że w przypadku wyjścia OC pull-up MUSI być obecny.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: KWF w 2021.08.17, 18:57:53
Proszę bardzo.

P.S.
Takie schematy są w starych kartach katalogowych TI.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2021.08.17, 19:07:18
O, dziękuję! Sam szukałem PDF-ów TI, ale nic sensownego nie znalazłem.
Nie ma pojemności na wejściu, powinno działać. A nawet wewnętrzny pull-up jest!
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.17, 20:58:47
No to ja już nie wiem  :'(

W każdym razie jeszcze zauważyłem że na fotkach oryginalnych płytek stosowano różnych producentow TTL układów 74XX74 i w różnych technologiach.
Na tej samej płytce jest przykładowo jeden układ 74LS74 firmy Fairchild a drugi w technologii S od Ti.
Na innej zestaw 74LS74 od National semi. i drugi typu S od Ti.
Uczepiłem się, ale możliwe że to jednak fałszywy trop  ::)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2021.08.18, 10:16:50
Dla leniwych lub tych co mają mało czasu paczka popularnych gier i programów CP/M w obrazach dyskietek .d64 pod ten IF wraz z zmodyfikowanym emulatorem terminala 80 kolumn obsługującego kody sterujące Kaypro 2 i uruchamianego w autostarcie.

lista obrazów:
- CP/M
- VEDIT PLUS
- DBASE
- TURBO PASCAL
- SUPERCALC
- WORDSTAR 3
- MBASIC
- GRA: The Hitchhiker's Guide to the Galaxy
- ZORK 1
- ZORK 2
- ZORK 3
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.08.18, 11:56:44
Wybornie :)
Dzięki za podzielenie się.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: SAJ w 2021.08.18, 12:25:21
Wybornie :)

Na isto je to vyborne!
Pane moderatore, diky moc!
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2021.09.14, 19:57:29
Być może ktoś będzie zainteresowany oryginalnym manualem w tym temacie - Commodore 64 CP/M Opereating System User's Guide :)

https://www.retro-commodore.eu/download.php?file=Commodore_64_CPM_Operating_System_Users_Guide.pdf

Nie dodaję załacznika, bo rozmiar jest pokaźny ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: paroos w 2022.09.02, 09:14:34
Jako ciekawostka i może na zakończe niewątku ciekawa informacja.
Osobnikowi wspomnianemu wcześniej w tym wątku (który odtworzył i uruchomił kartę Z80 dla C64) udało się odtworzyć kardridż dodający do C64 80 linii:
https://web.archive.org/web/20220222164138/https://retrotinker.net/ex-80-plus-cartridge-real-80-columns-on-the-c64-even-under-cp-m/
https://web.archive.org/web/20220410093100/https://retrotinker.net/what-belongs-together-comes-together/

Najpierw w wersji przelotowej, do wpięcia interfejsu z Z80.
A następnie w wersji "kanapkowej", jako tophat do wnętrza kartridża.
Był to klon  EX-80+ od firmy MK Datentechnik Berlin.

Ważne było odtworzenie karty, który ma wsparcie (driver) w systemie CP/M, żeby zachować zgodność z istniejącym oprogramowaniem.
A ponieważ nie istniał żaden dump firmware, to sporo czasu zajęło przygotowanie własnego.
Doceniam, że wszystko udało się odtworzyć bez posiadania fizycznie interfejsu do skopiowania, bez firmware i bez kompletnego schematu.

Piszę, że był i podaję linki z wayback machine, bo krótko po skończeniu tej pracy retrotinker całkowicie się wycofał.
Skasowana została nie tylko strona, ale równeż wszystkie konta (github, pcbway, tumblr, fb, itd.).
A wszstkie projekty retro (80, z czego 30 było publicznych) zabrał niestety ze sobą.
Tak więc zostawiam tu ten wpis "ku pamięci" ;)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2022.09.02, 10:53:39
Wielka szkoda że projekt został usunięty, bo to fajny kawałek elektroniki.  ::)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2023.02.05, 00:08:26
Ostatnio postanowiłem ogacić opisywane PCB tego IF CP/M dla C64 i zaprojektowałem do tego ustrojstwa małą oraz prostą obudowę pod wydruk 3D.
Dotyczy to oczywiście projektu ze strony:
https://github.com/tebl/C64-CPM-Cartridge

Moja obudowa może nie jest idealna, ale lepsza taka niż żadna...
Jeśli ktoś ma ochotę to proszę się częstować plikiem obudowy z załącznika. :)
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2023.12.14, 09:47:12
Mały update w tym temacie...
W przypływie chwili wolnego czasu zmontowałem z ciekawości nowszą/szybszą wersję opartą na CPLD karta CP/M dla C64 z taktowaniem Z80@8MHz jaki podobno działa też z nowymi modelami C64.

Co prawda projekt nie jest jakiś super nowy bo ma już dwa lata, ale dopiero teraz mogłem się nad tym pochylić by sprawdzić jak bangla.
https://github.com/robertgida/Z80-Card_for_Commodore_C64/tree/main

Jest odrobinę szybciej tak na moje oko ale by to potwierdzić to przydało by się zrobić jakieś testy porównawcze jakimś sprawdzonym benchmarkiem.
Może ktoś tak przy okazji polecić jakiś miarodajny test wydajności komputera pod CP/M ?

Z tym że szału pewnie nie będzie bo taktowanie procka to może w porywach jest dwa razy szybsze ale wąskim gardłem nadal pozostaje komunikacja z FDD oraz 1MHz architektura reszty komputera w jakim to siedzi. ;)
Generalnie fajny i prosty projekt z ciekawym frezowaniem PCB, aż szkoda robić do niego obudowę chyba że z pleksiglasu. ;)

EDIT: Potwierdzam że to działa z nowszą serią C64C czego nie potrafi oryginalny cart CP/M !

BTW. Zostały mi do tego jakieś trzy wolne gołe płytki gdyby ktoś chciał się tym pobawić lub przetestować to niebawem udostępnię je na bazarku.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: hsimpson w 2023.12.14, 12:17:10
Jakbyś rozważył sprzedaż gotowca, to byłbym bardzo zainteresowany  :).
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: tapy w 2023.12.14, 13:10:32
Trudno to nazwać testem wydajności, ale może spróbuj porównać to z wynikami jakie uzyskałem - opis na grupach google (https://groups.google.com/g/retro-comp/c/t7qtm_sTgh0)
Wydajność systemu operacyjnego jest uzależniona od wielu czynników (CPU, podsystem dyskowy, prędkość dostępu do pamięci, jakość samej implementacji BIOS CP/M), a tak "przetestujesz" sobie jeden z nich - CPU.

PS. Ciekawe oznaczenie CPU - jest oryginalne? Nie widziałem jeszcze tego logo na procesorach datowanych na 2000r.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2023.12.14, 14:23:15
Jakbyś rozważył sprzedaż gotowca, to byłbym bardzo zainteresowany  :).

Gotowców na odsprzedanie nie przewiduję z powodu braku elementów, układ zmontowałem tylko w jednym egzemplarzu tak na szybko i z elementów jakie walały mi się gdzieś po szufladzie lub z wylutu, natomiast zabierałem się do tego przez jakieś 1,5 roku od otrzymania PCB. ;)

@tapy, mnie w zasadzie chodzi tylko o porównanie tej nowej 8MHz wersji carta CP/M ze starym oryginalnym projektem.
Reszta parametrów jakie podałeś jest stała w tym przypadku.
A w zasadzie to czy jest jakiś program benchmark pod CP/M który podaje jakiś ogólny i stały parametr wydajności systemu, albo parametry poszczególnych podsystemów?
Co do mojego CPU, to nie mam pojęcia czy to oryginał, znaleziony dzisiaj po latach w szufladzie, w każdym razie działa... ;)

Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: tapy w 2023.12.14, 15:27:42
Co do mojego CPU, to nie mam pojęcia czy to oryginał, znaleziony dzisiaj po latach w szufladzie, w każdym razie działa... ;)
No właśnie wyglądał na legitny stąd moje dopytywania, byłem mylnie przekonany, że Zilog przestał używać tego logo na końcówce lat 90, a tu taka niespodzianka.

Niestety nie znam takiego testu i nie wiem czy taki kiedykolwiek powstał. Uruchomiona aplikacja w CP/M praktycznie przejmuje kontrolę nad działaniem komputera, ten system operacyjny nie ma żadnych mechanizmów ochrony. Program może korzystać (ale nie musi) z systemowych funkcji (doskonały przykład - nie rób tego w domu! :) - można zapisać za pomocą MBASIC plik na dysku którego nazwa składa się z małych liter i będzie on nie do ruszenia przez CP/M), więc nawet trudno byłoby napisać taką aplikację.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: damik w 2023.12.14, 16:05:48
Mam ten CPU od kilku lat w szufladzie, i nie wiem teraz czy z Ali czy z aktu kanibalizmu elektroniki przemysłowej. ;)
Chińczycy zwykle grawerowali laserem procki czy inne elementy, mniej było przypadków drukowania farbą, w każdym razie pod propanolem napis nie "puszcza"... :D
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: trojacek w 2023.12.14, 16:07:36
Wygląda bardzo legitnie. Kod produkcji pasuje do wersji logo i do sposobu naniesienia oznaczenia.
Tytuł: Odp: C64 ? Is it true?
Wiadomość wysłana przez: tapy w 2023.12.14, 17:42:10
Wygląda bardzo legitnie. Kod produkcji pasuje do wersji logo i do sposobu naniesienia oznaczenia.

No właśnie wygląda na oryginalne oznaczenie, lecz nie zgadza mi się kod produkcji, tak od około 20 tygodnia 1998 roku zaczęli stosować oznaczenia z dużym Z (to ten wzór co tak namiętnie Chińczycy powielają laserowo) i możliwe, że przez jakiś czas produkowane były obie wersje oznaczeń, ale że tak długo (bo aż do połowy 2000 roku) to nie sądziłem. Może to kwestia fabryki, z Filipin i Indonezji duże Z stosowano już w latach 1998-99.