forum speccy.pl
Komputery z Z80 => TIMEX => Wątek zaczęty przez: dfg w 2023.02.03, 09:41:25
-
Witam wszystkich i dziękuję za przyjęcie do grupy.
Objawy: zewn. ramka obrazu jest, w środku migają kolorowe kwadraty i inne wzory. Po wyłączeniu i włączeniu za każdym razem inne.
4 kości ramu chłodne, za to procesor po ok. 10 min. bardzo gorący.
Nie mam narzędzi, ani fachowej elektronicznej wiedzy, żeby coś więcej sprawdzić. Dlatego proszę Was uprzejmie o jakieś sugestie, zanim wyślę komp. do naprawy.
Pozdrawiam!
P.S. Gdyby ktoś logicznie pytał, po co piszę na forum, skoro nie znam się na elektronice i i tak będę musiał oddać komputer do fachowca, to wyjaśniam, że mam tu niedaleko zakład naprawy RTV, który co prawda nie zna się na starych kompach, ale jeśli dowiem się np. że to na 100% procesor, to kupię go w inernecie, zaniosę obok do wlutowania i nie będę musiał wysyłać Timexa do innego miasta :-)
-
... ale jeśli dowiem się np. że to na 100% procesor, to kupię go w inernecie, ...
Obawiam się. że nie znajdziesz wróżbitów na tym forum, którzy postawią 100% diagnozę publicznie i na odległość.
-
Ale film z tymi migającymi kwadratami można by zestawić ze wzorami z instrukcji serwisowej...
-
Ale te migające kwadraty, jak sam autor zauważył, są losowe. No to z czym je chcesz zestawiać? Świadczą o tym, że "ULA" generuje obraz, tylko zapewne w pamięci obrazu jest śmietnik. To może być RAM, ROM, CPU, "ULA". RAM nie zawsze musi mieć wewnętrzne zwarcie, żeby nie działać.
Co to znaczy, że CPU "bardzo gorący"? Da się go dotknąć palcem, czy już nie? CPU się grzeje, ale raczej nie powinien bardzo parzyć. 5V ze stabilizatora jest ok? Podłącz chociaż interfejs diagnostyczny, to będziesz miał jakiś pogląd na sprawę, bo w przeciwnym razie zaczniesz pruć układy po kolei i kupować zamienne. Dodam jeszcze, że ścieżki w Timeksach słabe - mam na biurku 2 szt. które drutuję po tym jak ktoś kiedyś wymieniał ROM i CPU :)
-
Możesz ich poprosić o wylutowanie CPU, ROM i RAM oraz wstawienie podstawek, później metodą prostej eliminacji wyjmując układy łatwo znajdziesz winowajcę. Jeśli będziesz chciał z tym sprzętem bardziej się zżyć przyda się na przyszłość, jednak jeśli okazałoby się później że padło SCLD...no cóż ryzyko jest zawsze, ale w tym sprzęcie trzeba trochę zainwestować żeby sprawdzić co jest uszkodzone jeśli nie mamy do niego żadnych części.
-
Dziękuję wszystkim za pomoc.
Na razie udało mi się kupić 1 kosć ramu Nec 41416c-15, którą podmieniłem kolejno na dwie kości po lewej stronie (mam wersję, z czterema kosćmi: 2x 41416c i 2x tms 4464). Było łatwo, bo są wlutowane podstawki. Nie pomogło. Kupiłem też dwie pamięci 4464, ale nie mam jak sprawdzić bez lutowania. Jutro zaniosę do wlutowania podstawek.
Jeśli chodzi i Z80, to jest gorący jak diabli. Nie da się dotknąć.
Pozdrawiam!
-
To już możesz szukać w takim razie nowego procka, bo on normalnie chodzi na ciepło ale nie powinien parzyć. ::)
Od biedy do testów może być NRD'owski lub jakiś w wersji CMOS z Aliexpress.
-
Poproś o wstawienie podstawki pod CPU. Nie wstawiaj wszystkich, bo jak Ci pozrywają ścieżki w kilku miejscach, to ciężko będzie dojść gdzie i co łatać.
-
Powiedzmy, że skutkiem jest uszkodzony procesor.
Pytanie, jaka była tego przyczyna ?
Bez znalezienia przyczyny, usunięcie skutku może nie przynieść zamierzonego efektu.
Więc, zacznijmy od zasilania.
-
Kolega dfg chce naprawić sam metodą podmieniania, bez wgłębiania się w zawiłości, więc chyba nie uda Ci się wkręcić go w jakąś głębszą diagnostykę ;) A procesor mógł przecież paść bez wyraźnego powodu, choć ja już sugerowałem wcześniej, żeby sprawdzić chociaż to nieszczęsne 5V, bo może regulator niedomaga, a może kondensatory suche i napięcie jest średnio stałe ... Zobaczymy, czy podmianka pomoże i czy efekt będzie trwały. Z80 jest jeszcze trochę na rynku, więc chyba wszystkich nie wykupi :)
-
P.S. Gdyby ktoś logicznie pytał, po co piszę na forum, skoro nie znam się na elektronice i i tak będę musiał oddać komputer do fachowca, to wyjaśniam, że mam tu niedaleko zakład naprawy RTV, który co prawda nie zna się na starych kompach, ale jeśli dowiem się np. że to na 100% procesor, to kupię go w inernecie, zaniosę obok do wlutowania i nie będę musiał wysyłać Timexa do innego miasta :-)
A daleko masz na Kabaty? Jak nie to zapraszam.
-
Witam ponownie i jeszcze raz wielkie dzięki za wcześniejsze odpowiedzi.
Chcę zamówić procesor, ponieważ podejrzewam, że właśnie on (mam nadzieję że tylko on) jest walnięty.
Rzecz w tym, że w na allegro i w sklepach internetowych jest mnóstwo rodzajów Zilogów Z80. Które będą pasowały ?
Są 10 MHz... 6...4... , mają różne dodatkowe oznaczenia, które mi, elektronicznemu laikowi, nic nie mówią.
Z góry dzięki za pomoc.
P.S. może najłatwiej byłoby z linkiem do konkretnego sklepu (mam nadzieję że admin nie uzna tego za kryptoreklamę ;-)
Pozdrawiam
-
Oryginalnie w ZX Spectrum i Timex'ach były montowane CPU Z80A zazwyczaj 4MHz. Różnych firm (Zilog, NEC, Mostek, SGS, Sharp ... ) w technologii NMOS.
Można wstawić CPU o szybszym zegarze (taktowany jest i tak z płyty na 3,5MHz). Działają też procesory w technologii CMOS (mniej się grzeją, ale można spotkać dema które inaczej się na nich zachowują - przy grach nie spotkałem się z różnicami).
Oryginalnie montowane procesory w Spectrum'ach lub Timexach, czasem mają wadę zwaną błędem M1. Ponieważ Sinclair w latach 80'tych nie wykorzystywał z funkcji potrzebujących M1, nie miało to większego znaczenia, jednak dziś jeśli byś chciał korzystać np. z rozwiązań typu DivMMC poprawna obsługa sygnału M1 jest konieczna. (Oczywiście jeśli planujesz korzystać z ładowania programów tylko przez EAR to nadal nie ma znaczenia).
Jeśli nic nie znajdziesz, daj znać na priv. będę mógł Ci odsprzedać sprawny używany Z80A z demontażu.
-
Oryginalnie montowane procesory w Spectrum'ach lub Timexach, czasem mają wadę zwaną błędem M1.
Żeby nie mnożyć bytów, przykleiłem dyskusję o /M1 tutaj: https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=558.0
-
Dziękuję za tak fachową odpowiedź, ale czy to znaczy, że nada się każdy z80 4MHz ? Taki z internetu za ok. 20 zł ? Są np. z oznaczeniem sio/2.
Poproszę tak trochę bardziej łopatologicznie ;-) bo jak pisałem elektronika to nie moja branża.
Pozdrawiam
-
Nie, nie SIO, nie DMA, nie UART - tylko CPU.
Zanim kupisz, wrzuć tu fotkę lub przepisz całe oznaczenie układu.
-
Nie, nie każdy Z80 jest procesorem, bo rodzina Z80 to nie tylko procesor (CPU), ale także układy peryferyjne takie jak SIO, DART, CTC, DMA.
Potrzebujesz Z80 CPU (procesor) w obudowie DIP40 z dopuszczeniem do pracy z zegarem 4 MHz lub szybszym.
-
Nikomp ma w ofercie Z80 4 MHz (Z084004).
-
Odradzam też kupowania wersji 2 Mhz i "gonienie" jej na 3,5 Mhz.
Czasami więcej z tym problemu, niż radości.
-
Teraz mam wszystko jak na talerzu. Jeszcze raz wielkie dzięki za pomoc i życzę wszystkim miłego weekendu.
-
Może by tą listę przenieść do osobnego artykułu i przypiąć?
-
Może by tą listę przenieść do osobnego artykułu i przypiąć?
Wyodrębniłem i przeniosłem tutaj (https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=7140.msg103131).
-
Na razie udało mi się kupić 1 kosć ramu Nec 41416c-15, którą podmieniłem kolejno na dwie kości po lewej stronie (mam wersję, z czterema kosćmi: 2x 41416c i 2x tms 4464). Było łatwo, bo są wlutowane podstawki. Nie pomogło. Kupiłem też dwie pamięci 4464, ale nie mam jak sprawdzić bez lutowania. Jutro zaniosę do wlutowania podstawek.
Co do wykluczania pamięci DRAM jako przyczyny niesprawności Twojego TC2048, to raczej trzeba było się zaopatrzyć jednak w dwie kości typu 4416, bo wsadzanie tylko jednej nowej w dwie pozycje, przy potencjalnie obu starych uszkodzonych, nie dawało żadnej pewności powodzenia. Natomiast kupowanie dwóch 4464 tylko w celach testowych nie miało sensu, bo przy sprawnych dolnych 16kB RAMu i niesprawnym górnym RAMie, TC2048 powinien wystartować jako maszyna 16-kilobajtowa (oczywiście przy założeniu, że inne układy sprawne). A jeśli nawet nie, to już musiałby Timex ruszyć po wylutowaniu uszkodzonych 4464. Tak więc wystarczyło wylutować stare 4464 i już można było robić test, czy komp "wstanie", a docelowo oczywiście wlutowanie podstawek.
P.S. A swoją drogą, to te 4464 chyba dałyby się zastosować jako dolny RAM, tylko nie pamiętam jak tam wygląda PCB, czy nie trzeba dorobić jakiegoś pull-upa.
-
P.S. A swoją drogą, to te 4464 chyba dałyby się zastosować jako dolny RAM, tylko nie pamiętam jak tam wygląda PCB, czy nie trzeba dorobić jakiegoś pull-upa.
Nie, nie dałoby się i żadna „magia” nie pomoże.
-
Być możę, pisząć "P.S." nie wchodziłem w szczegóły, stąd użyte przez mnie słówko "chyba". Czyli mówisz, że 4464 nie da rady zastosować w TC2048 w dolnym RAMie zamiast oryginalnych 4416? A jak to zostało zrobione w tzw. "TC2128"? Tam przypadkiem jedną z par 4464 nie wstawia się w miejsce po 4416 dolnego RAMu??
-
Być możę, pisząć "P.S." nie wchodziłem w szczegóły, stąd użyte przez mnie słówko "chyba". Czyli mówisz, że 4464 nie da rady zastosować w TC2048 w dolnym RAMie zamiast oryginalnych 4416?
To już kiedyś zostało dość dokładnie wyjaśnione:
https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=6033.msg92743#msg92743
A jak to zostało zrobione w tzw. "TC2128"? Tam przypadkiem jedną z par 4464 nie wstawia się w miejsce po 4416 dolnego RAMu??
Kosztem dołożonej logiki, bo wszystko się da, ale lewą ręką za prawe ucho. Warto w to brnąć?
-
Czyli, czy dobrze kojarzę, że zamiast 2x4416 dolnego RAMu w TC2048 łatwiej niż 2x4464, byłoby wstawić 2x 4x"4116"("na_barana", jakąs wersję jednonapięciową), czy nawet analogicznie 2x 4x4164 ?? Mam na myśli z punktu widzenia elektronicznego, pozostawmy gabaryty na boku.
-
Ale kombinujesz...
Jak znajdziesz jednonapięciowe 4116, oczywiście. Więc lepiej by było 4164, ale tylko te z odświeżaniem siedmiobitowym.
I nie zapominaj, że zasilacz w TC2048 jest słabszy, niż w gumiaku.
Ale najlepiej wsadzić sprawdzone 4416.
-
Ale kombinujesz...
Ale dzięki za potwierdzenie, ze dobrze kombinuję ;).
Jak znajdziesz jednonapięciowe 4116,
Były takie jednonapieciowe "4116", miały inne oznaczenie, nawet były stosowane w seryjnej produkcji klonów Spectrum - np. w DG80kB, bodajże w jakichś radzieckich/postradzieckich klonach też widziałem takie rozwiązanie.
Więc lepiej by było 4164, ale tylko te z odświeżaniem siedmiobitowym.
Wiadomo, jak to w "Spectrumach"/klonach :).
I nie zapominaj, że zasilacz w TC2048 jest słabszy, niż w gumiaku.
I to znacznie słabszy! Ale to akurat najmniejszy w całej sprawie problem (zas. mozna wymienić), ale nie, nie zapominam :): https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=7114.msg103085#msg103085
Dzięki za wyjaśnienia :).
-
Były takie jednonapieciowe "4116", miały inne oznaczenie
Oczywiście, że były. Mam nawet kilka sztuk. Problem jest raczej z ich kupieniem, a nie z tym, że nie istnieją.
Nadal uważam, że w TC2048 nie ma na nie miejsca. W przenośni, oczywiście. Po co kaleczyć biedaka takimi protezami?
-
W zasadzie to chyba większość jak nie wszystkie 4416 są jednonapięciowe w odróżnieniu do 4116 które są zwykle 3-napięciowe ;)
Ruscy też robili jednonapięciowe odpowiedniki 4116, mam chyba nawet kilka sztuk gdzieś w szufladzie ale miały troszkę inaczej zasilanie z tego co pamiętam.
Zachodnie jednonapięciowe odpowiedniki 4116 to MB8118 (Fujitsu) lub MK4516 (Mostek).
-
W zasadzie to chyba większość jak nie wszystkie 4416 są jednonapięciowe w odróżnieniu do 4116 które są zwykle 3-napięciowe ;)
Zgadza się, wszystkie. Ale przegapiłeś kontekst:
Czyli, czy dobrze kojarzę, że zamiast 2x4416 dolnego RAMu w TC2048 łatwiej niż 2x4464, byłoby wstawić 2x 4x"4116"("na_barana", jakąs wersję jednonapięciową), czy nawet analogicznie 2x 4x4164 ?? Mam na myśli z punktu widzenia elektronicznego, pozostawmy gabaryty na boku.
Zachodnie jednonapięciowe odpowiedniki 4116 to MB8118 (Fujitsu) lub MK4516 (Mostek).
Plus jeszcze kilka innych, ale nie mam przy sobie swojego archiwum PDF-ów.
Tak czy siak - trzymałbym je na potrzeby jakichś upartych (uporczywie wysadzających tranzystory) płyt 48K. Tam jest bardziej ich miejsce, niż w TC2048.
-
Nie wiem po co tak kombinować kiedy na Aliexpress są dostępne TMS4416 po kilka złotych.
Przed chwilą znalazłem tam co najmniej kilka ofert. ;)
-
Masz na myśli jednonapięciowe 4116? Oczywiście, że były. Mam nawet kilka sztuk. Problem jest raczej z ich kupieniem, a nie z tym, że nie istnieją.
Tak, tak, oczywiście miałem na myśli jednonapięciowe "4116" :). Pownieważ one dla uniknięcia pomyłek zwykłe były inaczej oznaczane (o czym wspomniałem wcześniej), to właśnie dlatego z pełną premedytacja pisałem 4116 w cudzysłowie :). "4416" w tym zacytowanym przez Ciebie fragmencie to był zwykły "błąd pisarski", zaraz to poprawię w moim poprzednim poście.
EDIT: Niestety nie da się już poprawić tego błędu w tym wcześniejszym moim poście:)... widocznie za dużo czasu minęło od napisania?
Nadal uważam, że w TC2048 nie ma na nie miejsca. W przenośni, oczywiście. Po co kaleczyć biedaka takimi protezami?
Ja też tak uważam, bo to było pytanie raczej teoretyczne, ale mające potwierdzić, czy dobrze w pewnym momencie (po już waszym wytłumaczeniu) myślałem, ze zamiast dolnego 2x4416 w TC2048 nie da się (w prosty sposób) zastosować 2x4464, ale da się za elektronicznego punktu widzenia zastosować 2x 4x"4116"(jednonapięciowe) czy 4164 (oczyw. z 7bit rfsh).
A i oczywiście nie wsadziłbym w realu do swojego TC2048 takich piętrowych dziwolągów, przecież to nawet nie dałoby się w prosty sposób zmieścić pod obudową, stad już na wstępie moja uwaga o abstrahowaniu od sprawy gabarytów.
-
EDIT: Niestety nie da się już poprawić tego błędu w tym wcześniejszym moim poście:)... widocznie za dużo czasu minęło od napisania?
Już się magicznie poprawiło ;)
Zostało tylko jako nawiązanie u damika, ale myślę, że wiadomo, o co chodzi.
Ja też tak uważam, bo to było pytanie raczej teoretyczne (...)
A i oczywiście nie wsadziłbym w realu do swojego TC2048 takich piętrowych dziwolągów, przecież to nawet nie dałoby się w prosty sposób zmieścić pod obudową, stad już na wstępie moja uwaga o abstrahowaniu od sprawy gabarytów.
Aha, uff, sprawa wyjaśniona. Tego widać nie doczytałem :)
-
Wypraszam sobie, nikogo tutaj nie cytowalem. :P
-
Fakt. Nawiązywałeś :)
-
... to było pytanie raczej teoretyczne, ale mające potwierdzić, czy dobrze w pewnym momencie (po już waszym wytłumaczeniu) myślałem, ze zamiast dolnego 2x4416 w TC2048 nie da się (w prosty sposób) zastosować 2x4464, ale da się za elektronicznego punktu widzenia zastosować 2x 4x"4116"(jednonapięciowe) czy 4164 (oczyw. z 7bit rfsh).
Nie nie da się, ani z teoretycznego, ani praktycznego punktu widzenia. Nie ma znaczenia zastosowanie jednonapięciowych układów typu 4116. A nie da się bez dodatkowej logiki, ponieważ wewnętrzna organizacja układów 4116 jest inna niż zastosowanych w Timexie 4416. Zresztą pisałem o tym w wątku o Timmym (kol. trojacek podsyłał link (https://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=6033.msg92743#msg92743)). Ale jeszcze raz:
- 4116 - pamięć dynamiczna o pojemności 1 x 16384 bitów, 7 linii adresowych (A0-A6) na 7 kolumn (A0-A6), z czasem odświeżania 2 ms (7 bitowe),
- 4416 - pamięć dynamiczna o pojemności 4 x 16384 bitów, 8 linii adresowych (A0-A7) na 6 kolumn (A1-A6), z czasem odświeżania 4 ms (8 bitowe).
Może załączone obrazki lepiej przemówią.
Timex i SCLD inaczej multipleksują linie adresowe niż ZX Spectrum i ULA. Nie można rozwiązania ZX Spectrum przełożyć wprost na zachowanie Timexa. Pomijam różnicę pomiędzy przełączaniem adresów przez SCLD, a zewnętrzne multipleksery w Timexe, bo są one z punktu widzenia pamięci 4416 zgodne.
A co do odświeżania, to w przypadku dolnego RAMu nie ma ono znaczenia, ponieważ pamięć ta jest także odświeżana przez każdy cykl operacji na pamięci obrazu. Konstrukcja ZX Spectrum/Timexa załatwia nam to bez udziału procesora. Zauważcie, że w ZX Spectrum tylko w płytach w wydaniu 1 i 2 /RFSH z Z80 jest podłączony do pamięci dolnego RAMu przez rezystor R57. Jedna z pierwszych modyfikacji fabrycznych mówi, aby go usunąć i odpiąć /RFSH od linii /RAS dolnego RAMu. Pozostawienie /RFSH może powodować powstawanie artefaktów na ekranie, dlatego w większości płyt wydania 2 jest miejsce na ten rezystor, ale fabrycznie go tam nie było.
W Timexie /RFSH jest dokładany przez SCLD do linii A7 i wychodzi z układu jako A7RB (R - refresh, B - buffer). Ta linia podpięta do wejścia zewnętrznego multipleksera 'LS157. Drugie jego wejście jest podpięte do A14, wyjście jest oznaczane jako MA7 i jest podpięte do wejścia A7 górnego RAMu (4416 lub 4464) oraz przez bufor/rezystor (MA7') do wejścia A7 dolnego RAMu. Stan linii A14 CPU jest ignorowany przez pamięć 4416, ponieważ wewnętrznie jest on pominięty (brak podpięcia adresu kolumny), ale ma znaczenie w układach 4464.
-
Fakt, zapomniałem o tej innej multipleksacji. SCLD nie będzie trafiał w odpowiednią ćwiartkę przestrzeni adresowej.