Chyba będę musiał napisać sprostowanie, bo temat zasilaczy zaczyna obrastać mułem i legendami.
Edyta:Dobra od początku, podział napięć w systemie energetycznym:
nN - niskie napięcie (do 1kV), czyli takie jakie mamy w gniazdku w domu (1-faz) 230V w zakresie od +10 do -6%. Kiedyś było 220V +/-10%.
SN - średnie napięcie od 1kV do 100kV
WN - wysokie napięcie, 110kV i 220kV w Polsce
NN - najwyższe napięcie 400kV i 750kV
Często za do worka WN wrzuca się wszystko co jest na napięcie powyżej 100kV.
... wiosce przy samym transformatorze WN/SN/NN na całą miejscowośc.
Nie znam takiego przypadku, aby sieć dystrybucyjna wsi czy miasta była zasilana przez jeden transformator wprost z 110kV/400V. Sieci dystrybucyjne mogą być najczęściej 20kV, 15kV lub 10kV (na terenie RP). Do rozważań należy przyjąć, że mamy do czynienia z transformatorem 10kV/400V a w przypadku wsi do tego długie linie napowietrzne. Napięcie w punkcie zasilania odbiorcy (przed licznikiem) nie powinno być niższe niż 224V i nie może być wyższe niż 253V. Jeżeli napięcie w punkcie odbioru (przed licznikiem) nie spełnia tych wymagań, należy niezwłocznie udać się do dostawcy energii i zgłosić ten fakt. Zmiana zaczepów regulacyjnych (+/- 5% z krokiem 2.5%) na transformatorze dystrybucyjnym (SN/nN) może być wykonana tylko przez operatora sieci dystrybucyjnej i wymaga odcięcia zasilania (zmiana zaczepów jest wykonywana w stanie beznapięciowym).
Do dalszych rozważań weźmy najgorszy przypadek: 253V na zaciskach gniazdka (mało prawdopodobne. ale niech będzie).
Typowy zasilacz do ZXa (wersja EU) był o projektowany dla napięć 220Vac na wejściu i niestabilizowane 9V a wyjściu nprzy obciążeniu 1.4A. W stanie jałowym może dawać do 14-14.5V. Spadek na diodach ok. 1.2V albo i więcej przy pełnym ich obciążeniu. Da nam jakieś 12.3V na wejściu do przetwornicy. Dokładając obciążenie w postaci Speccy, napięcie spadnie do ok 10.5V.
Wszystko jest zgodnie z wytycznymi projektantów ZX Spectrum, którzy założyli, że napięcie zasilania nie może przekroczyć 14V przy obciążeniu samym ZXem (jakieś 650-800mA).
Wracając do podniesienia napięcia zasilania, zmiana z 220V na 230V +10% daje nam wzrost całościowy o ok. 15% po stronie pierwotnej. Dla uproszczenia przyjmijmy, że przeniesie się ono wprost na wyjście z zasilacza. 10.5V + 15% daje ok. 12.1V. Nadal poniżej progu założonego przez projektantów ZXa. Jedynie stabilizator 7805 dostanie w tyłek. O ile poprzednio miał do skonsumowania 5.5V teraz będzie miał 7.1V. Inną rzeczą są kondensatory zastosowane w zasilaczu oraz na wejściu do ZXa. One są niedoszacowane pod względem napięcia pracy. Standardowo znajdują się tam na napięcie 16V. Niby OK, ale dla elektrolitów należało by przyjąć, że powinny być one zwymiarowane na 1.6x napięcie w układzie. 10.5V (napięcie rzeczywiste, a nie znamionowe zasilacza) x 1.6 = 16.8V ... można przełknąć to niedoszacowanie, ale przy 12.1V x 1.6 = 19.4V (!).
Wnioski:
- zasilacz niestabilizowany (dowolny o napięciu wyjściowym 9V) niezależnie czy był projektowany na 220V czy na 230V nie zmieni wiele dla pracy samego ZX Spectrum poza efektami cieplnymi stabilizatora.
- osobiście zalecam wymianę kondensatora w zasilaczu na taki o napięciu znamionowym 25V i to samo dotyczy się elektrolitów w przetwornicy
- aby pozbyć się grzałki (7805), należy zastąpić stabilizator dobrej jakości przetwornicą DC-DC (Recom, Traco, Murata, XP Power ...)
- nie należy oszczędzać na kondensatorach w przetwornicy -5V i 12V, szczególnie tych 100uF.