forum speccy.pl
ZX Spectrum => HARDWARE => NAPRAWY => Wątek zaczęty przez: jra w 2017.07.08, 22:10:40
-
Witam szanownych użytkowników starego zx spectruma.
Niedawno kupiłem spectrum zx81, po podłączeniu strasznie piszczała cewka oraz grzał się tranzystor t4. Po jakimś czasie cewka przestała piszczeć ale tranzystor t4 nagrzewał się już po około 20 sekund tak że nie można go było dotknąć i trochę zaczęło śmierdzieć. Po wyłączeniu spektrusia i ostygnięciu oraz po następnym włączeniu do prądu już t4 się nie grzał.
Podłączyłem spektrusia pod tv lcd 32 cale i obraz się znalazł ale jest on strasznie dziwny, kolorowe kwadraty, które znikają i się pojawiają co jest uchwycone na dwóch fotografiach.
Zasilacz oryginalny, stabilizator daje 5,01 volta. Narazie nie sprawdzałem innych napięć na cewce bo chyba uszkodził się tranzystor t4 a może i t5. Dodatkowo taśma od klawiatury jest urwana.
Jak myślicie, czy wystarczy wymiana tylko tranzystora i wszystko wróci do normy?
-
Najlepiej załączyć zdjęcia wnętrza tego komputerka.
Miejsca, w którym nastąpiła awaria.
Sama wymiana tranzystora może nie załatwić sprawy, gdyż jego uszkodzenie, może być skutkiem a nie przyczyną awarii.
Wskaż proszę ten tranzystor i cewkę na płycie (dołączone zdjęcie ZX 81), bo ja nie mogę ich zlokalizować.
Czy aby nie jest to ZX Spectrum 48k ?
-
Przepraszam was koledzy, nieświadomie zamieściłem wątek w złym temacie. Jest to ZX Spectrum prawdopodobnie jak kolego piszesz. 48k
Jutro zamieszczę zdjęcia tego modelu od środka.
-
Witam ponownie, dodaję zdjęcia oraz film którym objąłem całą płytę główną.
https://youtu.be/aCcbsF4UhGg
-
Płyta wygląda nieźle, wyjmij ze zlaczek klawiatury resztki taśmy od membrany. Woltomierz w rękę i sprawdź poziom wszystkich 3 napięć (+5, -5 i 12V). Najłatwiej zrobić to na dowolnej kostce dolnego RAMu (układy IC6 do IC13). Linie zasilające są na rogach tych scalaków.
Na moje oko TR4 działa, ponieważ nie masz obraz w kolorach. Stawiam na dolny RAM. Sprawdź czy których kość nie grzeje się zbytnio.
Schemat znajdziesz tu:
(http://z00m.speccy.cz/pics/ZXSpectrumIssue3-Schematics.gif)
-
Podstawowa sprawa, to taka, czy kol. "jra" ma podstawy posługiwania się lutownicą oraz minimalne zaplecze techniczne.
Poza tym, jak "padły" pamięci, to też łatwo się ich nie dostanie.
Płyta wygląda ładnie, mało "grzebana". Z tego co zaobserwowałem, to tylko procesor był zmieniany lub wyciągany na podstawkę.
Jak T4 był gorący, to na 99% jest uszkodzony. Jedna z przyczyn, to wyschnięte kondensatory elektrolityczne w przetwornicy.
-
Przedstawiam filmiki z pomiarów.
Pierwszy film pomiar napięcia na stabilizatorze oraz tranzystorze t4, t5
1. https://youtu.be/K6LUDp69P0E
Pomiar napięcia na kościach pamięci
2. https://youtu.be/rzMvbY8ouNE
Opis pomiaru na kościach pamięci
nr 1 vbb zamiast -5 v pokazuje 125 mV czyli brak napięcia.
nr 8 vdd zamiast +12 pokazuje 10,34 V
nr 9 vcc jest +5 volt tak jak powinno być
Zasilacz oryginalny ZX Spectrum bez obciążenia daje 13,4 Volt
Jeszcze raz opiszę iż po podłączeniu pierwszy raz zx spectrum strasznie świergotała przetwornica. Potem przestała i zaczął strasznie grzać się t4, był tak gorący iż czuć było nawet jego zapach. Następnie zapewnie się spalił gdyż jest cały czas chłodny.
Pamięci wszystkie są chłodne
Procesor był wyciągany na podstawkę i dlatego widać ślady lutu.
Ula się trochę grzeje ale nie za bardzo.
Nic więcej nie było grzebane, był jeszcze jakiś mod na modulatorze zrobiony ale tak że ledwo się trzymał i po rozkręceniu kabelek odpadł :)
Sam narazie nic nie grzebałem oprócz pomiarów, sprzętu trochę mam, miernik mastertech ms8268, urządzenie do pomiaru esr kondensatorów, tranzystorów itp, microskop usb :), stacja bga WEP 853AAA i trochę innych rzeczy więc minimalne zaplecze jest jak najbardziej.
Szukać zamienników tranzystorów? jak myślicie?
T4 raczej padł.
Dzięki także za schemat :)
-
"Świergot" z przetwornicy był spowodowany niewłaściwym jej startem, który mogły spowodować wyschnięte elektrolity.
Ja bym wymienił też znajdujące się tam kondensatory elektrolityczne.
Jak zamiast -5V jest jakieś szczątkowe napięcie, to pamięci mogły przetrwać, choć niekoniecznie.
Tranzystory zastępcze dla ZTX650 to 2SD1207,2SC3328Y.
-
Martwa przetwornica. Recap, sprawdź cewkę, wszystkie diody w przetwornicy, co do tranzystorów to są dostępne zamienniki. Poszukaj na forum.
http://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=496.15
-
Mariansss
Dobra, więc poprawię luty na przetwornicy, wymienię kondensatory w jej obrębie oraz tranzystor t4, a podaj jeszcze zamiennik dla t5.
Rozumiem że te zamienniki co bodałęś mają takie same wyprowadzenia na nóżkach?
Trojacek, sprawdzę diody w przetwornicy tylko powiedz ty mi jak sprawdzić cewkę? Chodziło Ci o to żeby ją sprawdzić czy jest obwód? Bo nie mam sprzętu do sprawdzania cewek :)
thx za kolejne linki do zamienników.
-
Niestety, nie. Mają zamienione kolektory z bazą.
ZTX 650 E,B,C zaś 2SD1207 E,C,B. Ale da się zamontować krzyżując nogi.
Tu http://trastero.speccy.org/cosas/droy/averias/ayuda.htm jest strona z opisami tych tranzystorów i zamiennikami.
Cewkę można sprawdzić organoleptycznie. Czy jest cała i zwarta, nie rozwarstwiają się zwoje, brak jest śladów nadpalenia na zwojach i oczywiście, na ciągłość uzwojeń.
UWAGA, przy wylutowywaniu cewki i jej ponownym montażu, należy uważać, żeby nie pomylić wyprowadzeń. Uzwojenia się na niej znajdujące, mają różną długość, a co za tym idzie, parametry.
Tu http://speccy.pl/forum/index.php/topic,2236.0.html kolega Pear z forum, opisał, jak odbudować w/w cewkę od zera.
Ja bym jeszcze dla świętego spokoju, wymienił stabilizator 78S05. Koszt nieduży.
-
Cewkę sprawdzić najprościej omomierzem, są dwa uzwojenia, jak na schemacie.
Zamiennikiem TR4 jest np. ZXT653, nie trzeba krzyżować nóżek: http://www.tme.eu/pl/details/ztx653/tranzystory-npn-tht/diodes-incorporated/
-
Dzięki szanowni koledzy za wskazówki i porady. Jak zamówię elementy i przyjdą to dam znać o postępach.
-
ZTX651 i 653 są dostępne w sprzedaży. Od biedy można wstawić 649. Za TR5 zamiast ZTX213 możesz wsadzić BC307 albo inny dowolny PNP o zbliżonych parametrach, oby tylko kolejność wyprowadzen zgadzala sie.
-
Za TR5 wstawiam ZTX753, zero kombinowania: http://www.tme.eu/pl/details/ztx753/tranzystory-pnp-tht/diodes-incorporated/
Ale ten tranzystor rzadko pada. Nie jest on praktycznie potrzebny, można go zastąpić odpowiednio dobranym rezystorem.
-
Jak padła cewka, możesz ją przewinąć albo zrobić nową wg. przepisu kol. peara (http://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=2236.msg29487#msg29487)
Albo kupić nową:
1. http://www.dataserve-retro.co.uk/contents/en-uk/p613.html (http://www.dataserve-retro.co.uk/contents/en-uk/p613.html)
2. http://www.sellmyretro.com/offer/details/brand-new-power-coil-for-sinclair-zx-spectrum-16k~~48k-25867 (http://www.sellmyretro.com/offer/details/brand-new-power-coil-for-sinclair-zx-spectrum-16k~~48k-25867)
-
Witam, dzisiaj przyszły zamówione części, pojechałem jeszcze kupiłem wszystkie kondensatory i zabrałem się za naprawę.
Wylutowałem ztx 650 i sprawdziłem, okazał się całkowicie spalony, zastąpiłem go jak koledzy wyżej podawali ztx 653.
Następnie wylutowałem ztx 213, okazał się dobry ale zamieniłem go na ztx 753.
Wlutowałem jeszcze zapobiegawczo stabilizator napięć, chociaż chyba oryginalny było dobry bo dawał odpowiednie napięcie.
Sprawdziłem kondensatory w sekcji zasilania przetwornicy i okazały się sprawne.
Podłączyłem zasilacz i usłyszałem znajomy ćwierk cewki :), po włączeniu tv jest znajomy obraz na telewizorze, także pacjent uratowany.
Zostały mi jeszcze 2 x ztx 653, oryginalny ztx 213, oraz oryginalny stabilizator i wszystkie dokupione kondensatory, jakby ktoś chciał to oddam po kosztach + kw jakaś najtańsza :)
Została mi jeszcze do zrobienia ta nieszczęsna klawiatura, ale przyjrzałem się dokładnie i przecież taśmy jest wystarczająco. Urwały się tylko końcóweczki.
Przyciąłem taśmę równo, odsłoniłem ścieżki, przeczyściłem zaczernienia żeby się błyszczały, te na taśmach, i najzwyczajniej w świecie wpiąłem klawiaturę. Nawet jeszcze luzu zostało.
Klawiatura także działa perfekcyjnie. Jestem zadowolony z osiągniętych efektów i serdecznie dziękuję wam za pomoc w ożywieniu spectrusia.
Muszę teraz zdobyć jakiś magnetofon, mam dostęp do starych angielskich magnetofonów, możecie polecić na co zwrócić uwagę przy doborze magnetofonu z UK ?
Jeszcze raz dziękuję za pomoc. Jedynie co mnie denerwuje to mała dziurka przy modulatorze bo ktoś wyprowadził wcześniej kabelek, ale ja go wywaliłem by mieć oryginał.
Acha jeszcze o napięciach:
nr 1 vbb zamiast -5 v pokazuje -4,75, więc jest ok
nr 8 vdd zamiast +12 pokazuje teraz 12 volt więc też ok
nr 9 vcc jest +5 volt tak jak powinno być
-
I bardzo fajnie.
+1 do "sprytnych rąk".
Z magnetofonów szukaj czegoś z Sony, Panasonic itp. choć inne też mogą być.
Chodzi tu o trwałość, szczególnie pasków i capstan-u (gumowej rolki napędowej). Znanych firm, były porządniej wykonane i wytrzymalsze.
Przy doborze magnetofonu, warto to sprawdzić, jak i to, czy przewinie kasetę C90 bez problemu (wyjdzie wtedy jakość paska napędowego i mechanizmu przewijania)
Jakiekolwiek pofałdowania, grudki, czy tzw. "klejenie" się do taśmy capstan-u, spowodują uszkodzenie taśmy, więc taki sprzęt, raczej do remontu.
Oczywiście, można to sprawdzić tylko jak się ma magnetofon przed sobą. Inaczej zostaje loteria.
Magnetofony są już dawno nie produkowane i dużo zależy od tego, jak był on wykorzystywani i przechowywany, przez poprzedniego właściciela.
Poczytaj forum, jest trochę o doborze magnetofonu.
-
A dzięki za info, na szczęście sporo magnetofonów tych starych przechodzi przez moje ręce, sony, panasonic, alba, , jvc, akai, hitachi więc mam możliwość ich sprawdzenia, a wymiana paska transmisyjnego to żadne problem. Gorzej z capstanami, więc tutaj posłucham się Ciebie :). Czyli magnetofon musi mieć wyjście na słuchawki, mono czy stereo ? Czy obojętne >?
-
Dobre było by mono, ale stereo tez może być.
Ja np. zdobyłem i mam dyktafon SONY model M1118. Ale taki model ciężko zdobyć.
Ma gniazda MIC, EAR oraz wbudowany głośnik. Jest zasilany 2xAA lub 3V z zasilacza.
Ma też wbudowany licznik taśmy.
Rzecz najważniejsza, jest mały :)
-
Że też nie pomyślałem, spróbuję wykorzystać dyktafon olympusa.
A czy szanowny kolega mógłby mi podpowiedzieć jeszcze jedną rzecz. A nośnik w postaci cyfrowej w postaci telefonu z androidem do przesyłania sygnału do zx spectruma się nada czy w ogóle jest coś w dobie cyfryzacji co by przyśpieszyć wczytywanie?
-
Ludzie mają czasami problemy z wczytywaniem programów do ZX-a z telefonów komórkowych.
Po prostu, poziom sygnału jest za niski.
Nasz forumowy kolega Pear opracował swoisty wzmacniacz do wgrywania programów np. z telefonu komórkowego, czy też odtwarzacza mp3.
Tu http://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=3346.msg49453#msg49453 jest opis.
-
Własnie czytam, fajny patent jednak nie chciałbym przerabiać spectrusia, chciałbym zachować go w oryginalne, ale chyba widziałem też projekt też tego samego kolegi o jakimś przedwzmacniaczu i może na niego się skuszę.
-
Szczerze, jak już masz komplet kondesatorów elektrolitycznych do ZXa, to wymień je. Jak sprawdzałeś kondesatory? Zmierzyłeś tylko ich pojemność czy też ESR?
-
Co do kondensatorów, to warto też wymienić w zasilaczu. Wraz z diodami na wszelki wypadek.
-
W zasilaczu orygnalny jest na 16V a spokojnie wejdzie tam na 25V i taki należy wsadzić.
-
Klaud, andy: Sprawdzałem i pojemność i esr takim urządzeniem
http://www.gotronik.pl/tester-miernik-elementow-rlc-polprzewodnikow-p-3910.html
Nie jest jakieś rewelacyjne ale działa.
Kondensatory te co kupiłem to są zwykłe z nóżkami od dołu, kupiłem też koszulkę termokurczliwą małą by zaizolować nóżki ale w końcu zostawiłem oryginały, ładniej wyglądają.
Posprawdzałem diody na wszelki wypadek, poprawiłem luty na ścieżce cewki bo pod mikroskopem wyglądały tak jakby były zimne, hm może to było przyczyną awarii?
Kupiłem na 16v jak w oryginale, ale wy teraz mówicie o zasilaczu zewnętrznym, czy o zasilaczu (przetwornicy) w zx spectrum? :)
-
Porównaj ESR nowych i starych kondensatorów, szczególnie tych 100uF (C44 i C45).
A co do zasilacza, pisałem o zewnętrznym a nie przetwornicy. Nie wiem która wersję zasilacza posiadasz, ale w środku będzie albo jeden duży kondesator 4700uF, albo dwa mniejsze 2200uF.
-
Dzięki Klaud, sprawdzę i wymienię jeszcze kondensatory i diody w zasilaczu, wpierw je sprawdzę, zx spectruma już nie będę rozbierał, boję się o te taśmy klawiatury żeby znowu ich nie urwać :)
Na szczęście nie są kruche jak to już było wiele razy opisywane w postach na forum.
-
W razie ich urwania, nasz forumowy kolega Pear, też ma na to sposób.
Jest "zestaw naprawczy" jego pomysłu, którym można uratować jeszcze folię klawiatury.
Ja tak uratowałem folię klawiatury dwóch ZX 81 i ZX Spectrum.
-
Na czym polega ten zestaw naprawczy ? Jedna moja klawiatura wygląda tak jakby paski uwaliła gilotyna...
-
http://www.speccy.pl/forum/index.php?topic=2879.msg41330#msg41330
-
Sprawdziłem, w zasilaczu jest jeden kondensator 4700uF.
Sprawdziłem wczytywanie gier, z komputera idzie wszystko działa, gry się wczytują, klawiatura działa ale...
...brak jest w ogóle dźwięku. Czyżby głośniczek się uszkodził?
-
Raczej padła dioda 1N4148, chyba ma oznaczenie D19. Na wszelki wypadek zmierz rezystancje głośnika (impedancji nie musisz), powinna być w okolicach 40 omów.
-
Nie mogłem znaleźć tej diody, zmierzyłem głośnik ale bez wylutowania z płyty, na pomiar ohm wyszło 25 MegaOhm, po zamienieniu przewodów nic nie pokazało.
Test na ciągłość obwodów, zero reakcji, tak jakby nie było przejścia, moim zdaniem padnięty głośniczek. Test ciągłości obwodu powinien to wykazać, a tu cisza.
W wolnej chwili wylutuję głośnik i sprawdzę podając na niego sygnał z telefonu.
-
Dioda ma oznaczenie D9, a nie D19 jak pisałem poprzednio, jest tuż nad TR7, na lewo od głośnika.
-
Dzięki za odpowiedź, postaram się w najbliższym czasie sprawdzić, a wiesz może jakie parametry ma oryginalny głośniczek?
Rozumiem że 40 Ohm, a ile wat?
-
0.15-0.25W. Możesz wsadzić dowolny, który będzie miał 23mm i impedancję 32omy lub więcej. Głośniczki możesz znaleźć w słuchawkach, takich jak do walkmana (styl lata 80-te XXw.), albo poszukać części o nr: SM230332-1, ABS-231-RC, LSF-23 M/N/G lub podobny.
W jednym Speccy mam ABS-231-RS i działa bez problemów.
-
Dzięki Klaud, dzisiaj zdobyłem głośniczki ze słuchawek od walkmana akai, akurat mają 32 ohm.
Na 100 % jest uszkodzony głośniczek od spectrusia gdyż nie ma przejścia. Eh, miejmy nadzieję że to okaże się już tylko taka błaha sprawa bo już mnie zaczyna to troszkę denerwować.
-
Naprawianie Spectruma to fajne hobby (pear nie narzeka), aczkolwiek w pewnym momencie kluczowe jest ile masz na to czasu i kasy plus ile dałeś za tą formę zabawy w lutowanie. Ja dla przykładu jestem bardziej zbieraczem niż grzebaczem.
-
Nie ma co oczekiwać, iż sprzęt elektroniczny, mający 30 lat będzie działał niezawodnie od pierwszego wyjęcia z paczki po wygranej aukcji. Do tego często jest on niewiadomego pochodzenia, był na strychy czy w piwnicy. Chcesz nim bawić się jeszcze trochę? Powinieneś o niego zadbać, bez pośpiechu. Wymiana elementów, takich jak stare kondensatory, wymiana folii klawiatury czy nawet pomiana ROMu ze sklerozą na EPROM, nie jest niczym nadzwyczajnym. Jeżeli padła połowa pamięci, ULA zwalona, procesor dogorywa, a przetwornica wyzionęła ducha, mamy zwłoki i trzeba się z tym pogodzić.
Mam jedne zwłoki, które raz mam ochotę wywalić je do kubła, a innym razem "kiedyś naprawi się". Tylko ciągle to "kiedyś" jest coraz bardziej odległe.
-
Hehe umiecie chłopaki pocieszyć. Aż strach po zrobieniu Spectrusia odłożyć go na kolejne 20 lat :)
-
Po co odkładać ? Trzeba używać. Tylko nie za długo:
Uwaga eksploatacyjna. Jeśli chcemy wydłużyć żywotność "Gumiaka", użytkujemy go tak jak odkurzacz, tzn. na każdą godzinę pracy, godzina studzenia ;D
-
chcesz tyrać po 2-3h kompa, kupujesz JS128 :)
-
Albo wiatraczek.